Hoe gaat het met persoonlijk leren bij Sherpa?

Reportage

De gangen van het hoofdkantoor van Sherpa in Baarn hangen vol kleurrijke schilderijen van cliënten. Dit is duidelijk geen gewoon kantoor. Hier krijgen 150 zij-instromers een persoonlijk leertraject van een jaar. Na dat jaar mogen ze zich begeleider in de gehandicaptenzorg noemen. Dakdekkers, psychologen, werkzoekenden en andere zij-instromers, ze komen allemaal in aanmerking voor de opleiding. Want ze zijn hard nodig. ‘We moeten af van de diplomacultuur in Nederland’. Sherpa, Deltion en Landstede kregen een innovatiebudget van het ministerie van OCW om hun plannen verder uit te werken.

Studenten die bij de opleiding en bij Sherpa binnen komen, hebben al een half leven achter zich. Ze hoeven vaak niet zoveel te leren als studenten die van de middelbare school komen. Het is dus belangrijk dat je samen ontdekt wat de studenten al kunnen, wat ze nog moeten leren en wat ze willen.  ‘In mijn opleiding psychologie heb ik al geleerd om mensen te begeleiden, maar ik moet nog wel leren iemands tanden te poetsen’, zegt Michelle Huijgen. Zij is opgeleid als psychologe en is nu begeleider D. Ze coacht ook haar collega’s, want daar is ze goed in. Ze onderzoekt nu in welke richting ze zich verder wil ontwikkelen.

Zij-instromers
Stichting Sherpa, ROC Landstede en ROC Deltion zetten zich samen in om zij-instromers in de gehandicaptenzorg binnen een jaar op te leiden tot Begeleider Maatschappelijke Zorg of Persoonlijk begeleider Maatschappelijke Zorg. Dat doen ze via certificering. De behoefte van de organisatie en het kwalificatiedossier vormen de kaders.  

Maar hoe bewijs je als student wat je al kan? Hoe weet je wat je wilt? Hoe weet je wat je nog moet leren? Dat ontdek je in een gesprek, waarin jij als student en wat je geleerd hebt in de praktijk centraal staan. Dat waarderen van wat je geleerd hebt heet dialogisch valideren. Al die bewijzen van wat studenten hebben geleerd, vormen samen hun ‘diploma’. ‘Ons doel is dat we geen examen meer afnemen’, zegt docente Tineke Meijer van Landstede. Want sommige studenten zijn heel goed in hun vak, maar minder goed in het verwoorden van hun handelen en vaardigheden. Daardoor kunnen ze vastlopen in de huidige examens. Pleunie Blaauw van Landstede: ‘Vergelijk het met een bochtje achteruit rijden. Dat kan iedereen met een rijbewijs. Maar ga eens beschrijven welke stappen je allemaal doorloopt tijdens het rijden. Daar kom je niet uit.’

Verjaardag
Meestal zijn het examinatoren en docenten die bepalen of een student klaar is voor de praktijk. Maar ook verwanten van mensen met een beperking kunnen aantonen dat een student beroepsbekwaam is, vertelt Tineke. ‘We hebben een cliënt met moeilijk verstaanbaar gedrag die zijn verjaardag wilde vieren. De student-begeleider had alles goed voorbereid en afgestemd. Hij heeft zijn begeleidingsvaardigheden laten zien en de ondersteuningsvragen van de cliënt vertaald naar een mooie dag. Hij straalde zo’n rust uit dat hij met de hele familie een gezellige activiteit kon doen. De student heeft aan zijn broer gevraagd hoe hij de verjaardag had ervaren. Die kon precies aangeven waarom het zo goed was gegaan. ‘Voor mij was dat voldoende bewijs dat de student beroepsbekwaam was, maar toen moest ik hem alsnog een klassiek examen afnemen van zeven formulieren.’

Studente Nicole Peters en Michelle Huigen vinden dat studenten toch ook hun eigen werk moeten kunnen evalueren. Maar als je het lastig vindt om je leerervaringen op te schrijven, moet dat ook kunnen in een filmpje, vindt Nicole. ‘Of in dialoog met je collega’s. Daar kan je dan weer een gezellige podcast van maken.’

Cees Brouwer, ambassadeur van MBOin2030 voor het thema dialogisch valideren, wil deze casus als voorbeeld van dialogisch valideren gebruiken in de MOOC die in september van start gaat. Iedereen met belangstelling voor dialogisch valideren kan zich opgeven voor deze grote online cursus.